Turizm ve İşletmecilik Dergisi
Abbreviation: JTM | ISSN (Online): 2757-7791 | DOI: 10.29329/jtm

Derleme Makalesi    |    Açık Erişim
Turizm ve İşletmecilik Dergisi 2023, Cil. 4(1) 19-33

Gece Vardiyası Beslenmelerinin İş Kazası Riskleri Açısından Değerlendirilmesi

Fatma Hazel Gökalp

ss. 19 - 33   |  DOI: https://doi.org/10.29329/jtm.2023.639.2

Yayın tarihi: Aralık 31, 2023  |   Okunma Sayısı: 71  |  İndirilme Sayısı: 133


Özet

Gece vardiyası bireylerin biyolojik saatlerini ve yeme düzenlerini etkileyebilen özel bir çalışma düzenidir. Bu çalışma biçimi çalışanların genel sağlık durumlarını ve iş performanslarını önemli ölçüde etkilemekte ve çalışanlar üzerinde dikkat eksikliği, yorgunluk, uyku düzeni bozuklukları, reaksiyon süresinde artış gibi faktörlere neden olarak iş kazalarının artmasına yol açmaktadır. Bu çalışma, gece vardiyası çalışanlarının beslenme alışkanlıklarının iş kazası riskleri üzerindeki etkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla konu ile ilgili daha önce yapılan çalışmalar incelenmiş ve sonuç olarak gece vardiyası çalışanlarının beslenme alışkanlıklarının, iş kazası risklerini etkileyen önemli bir faktör olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Gece vardiyası, Beslenme alışkanlıkları, İş kazası, İş sağlığı ve güvenliği


Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 6th edition
Gokalp, F.H. (2023). Gece Vardiyası Beslenmelerinin İş Kazası Riskleri Açısından Değerlendirilmesi . Turizm ve İşletmecilik Dergisi, 4(1), 19-33. doi: 10.29329/jtm.2023.639.2

Harvard
Gokalp, F. (2023). Gece Vardiyası Beslenmelerinin İş Kazası Riskleri Açısından Değerlendirilmesi . Turizm ve İşletmecilik Dergisi, 4(1), pp. 19-33.

Chicago 16th edition
Gokalp, Fatma Hazel (2023). "Gece Vardiyası Beslenmelerinin İş Kazası Riskleri Açısından Değerlendirilmesi ". Turizm ve İşletmecilik Dergisi 4 (1):19-33. doi:10.29329/jtm.2023.639.2.

Kaynakça
  1. Ak, F. (2007). Vardiyalı çalışmanın hemşirelerin fiziksel sağlığı üzerine etkileri. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü: İstanbul. [Google Scholar]
  2. Akkaya, M. A. (2017). Bilgi merkezlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin önemi ve uygulanabilirliğine ilişkin bir durum değerlendirmesi. Türk Kütüphaneciliği, 31(4), 501-519. [Google Scholar]
  3. Alcan, E. (2019). Vardiyalı çalışma sisteminin ve sirkadiyen özelliklerin uyku kalitesine etkisi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Tekirdağ. [Google Scholar]
  4. Altan Tekin, F. (1991). İş güvenliği ve önemi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 329-360. [Google Scholar]
  5. Apaydın, A. H. ve ark.(2016). Sporcularda karbonhidrat tüketimi nasıl olmalı? Turkiye Klinikleri J Sports Med-Special Topics 2016;2(3), 5. [Google Scholar]
  6. Arslan, M. (2018). Beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite düzeylerinin analizi: Marmara Üniversitesi öğretim üyeleri üzerine bir çalışma. Dicle Tıp Dergisi, 45(1), 59-69. [Google Scholar]
  7. Avcıkaya, D. (2016). Vardiya çalışma düzeni ile çalışanların beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü: Ankara. [Google Scholar]
  8. Aydemir, M. (2020). Amatör ve profesyonel futbolcularda kullanılan toparlanma teknikleri ve toparlanma bilgi düzeylerinin incelenmes. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: Sakarya. [Google Scholar]
  9. Bacak, B. ve Kazancı, E. (2015). Türk çalışma hayatında vardiyalı gece çalışan işçilerin karşılaştığı fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik etkilerin değerlendirilmesi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(6), 132-149. [Google Scholar]
  10. Baysal, A. (2003). Sosyal eşitsizliklerin beslenmeye etkisi. C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 66-72. [Google Scholar]
  11. Bekar, A. ve Ersoy, A.F. (2011). Sanayide çalışan işçilerin enerji harcamaları ve beslenme durumlarının değerlendirilmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(3), 84-108. [Google Scholar]
  12. Bekar, A. (2011). Mesleki eğitim merkezinde kalfalık ustalık eğitimine devam eden ı̇şçilerin bes- lenme durumları ve çalışma koşullarının performanslarına ı̇lişkin görüşleri. (Yayımlanmış doktora tezi), Karabük Üniversitesi: Karabük. [Google Scholar]
  13. Beyhan, Y. (2012). İşçi sağlığı  iş güvenliği ve beslenme. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları. [Google Scholar]
  14. Bilge, E. (2009). Bir işletmede çalışanların beslenme durumları ve enerji harcamalarının değerlendirilmesi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Edirne. [Google Scholar]
  15. Bingöl, N. (2018). Yapı işlerinde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının azaltılmasında eğitimin yeri ve önemi. Ohs Academy, 1(1), 24-49. [Google Scholar]
  16. Ceylan, H., ve Başhelvacı, V. S. (2011). Risk değerlendirme tablosu yöntemi ile risk analizi: bir uygulama. International Journal Of Engineering Research And Development, 3(2), 25-33. [Google Scholar]
  17. Chaplin K., Smith A. P. 2011. Breakfast and snacks: associations with cognitive failures, minor injuries, accidents and stress. Nutrients.  3 (5), 515-528. [Google Scholar]
  18. Çalık, K. Y., Aktaş, S., Bulut, H. K., ve Anahar, E. Ö. (2015). Vardiyalı ve nöbet sistemi şeklindeki çalışma düzeninin hemşireler üzerine etkisi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2(1), 33-45. [Google Scholar]
  19. Çakmak, G., Kızıl, M. (2018). Vardiyalı çalışan ı̇şçilerde beslenme durumu, uyku kalitesi ve metabolik sendrom arasındaki ı̇lişki. Beslenme ve Diyet Dergisi. 46 (3), 266-275. [Google Scholar]
  20. Çakmak, G. (2016). Vardı̇yalı çalışan ı̇şçı̇lerde beslenme durumu, uyku kalı̇tesı̇ ve bazı bı̇yokı̇myasal bulgular arasındakı̇ ı̇lı̇şkı̇. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  21. Çekal, N. (2008). Vardiyalı çalışan kadın işçilerin beslenme alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Aile ve Toplum Dergisi, 10(4), 83-95. [Google Scholar]
  22. Çelikkanat, S. (2021). Çalışma koşulları ve duygusal tükenmenin fiziksel ve zihinsel sağlık semptomlarına etkisinin incelenmesi: Hastane öncesi sağlık personeli üzerine bir araştırma. Management And Political Sciences Review, 3(1), 91-106. [Google Scholar]
  23. Data Akademi, (2017). Çalışma yaşamında beslenme. http://www.dataakademi.com.tr/wp-content/uploads/2017/02/43-%c3%87al%c4%b1%c5%9fma-ya%c5%9fam%c4%b1-ve-beslenme.pdf. (Erişim Tarihi: 08.12.2023, 11.00). [Google Scholar]
  24. Önay, D. (2011) Üniversite öğrencilerinin kahvaltı alışkanlıklarının değerlendirmesi: Akşehir Sağlık Yüksekokulu Örneği. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:27, 95-106. [Google Scholar]
  25. Gökcan, A., Oluk, F., ve Demir, G. (2022). Gece çalışmalarında kullanılan aydınlatma kaynaklarının iş sağlığı ve güvenliği üzerine etkilerinin değerlendirilmesi; metal sektörü örneği. Afet ve Risk Dergisi, 5(2), 591-600. [Google Scholar]
  26. Güneyli, U., Uzel, A. (1973). Mamak gaz maske fabrikası ı̇şçilerinin beslenme durumu bunun sağlık ve ı̇şe devama etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi., 2(3), 180-192. [Google Scholar]
  27. Güngör, İ. (2022). İşçi beslenmesi. https://www.diyetisyenipekgungor.com/makaleler/isci-beslenmesi. (Erişim Tarihi: 22.12.2023, 12.00). [Google Scholar]
  28. Güzel Özdemir P., Ökmen A.C. ve Yılmaz O. (2018). Vardiyalı çalışma bozukluğu ve vardiyalı çalışmanın ruhsal ve bedensel etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(1), 71-83. [Google Scholar]
  29. Hamraa, K. A. (2013). Mobilya üretiminde çalışan işçilerin beslenme durumlarının ve bazı antropometrik ölçümlerinin saptanması (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Ankara. [Google Scholar]
  30. Haşit, G., ve Yaşar, O. (2015). Çalışan kadınlarda örgütsel stres kaynakları: Bir kamu kurumu örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 4(4), 1-30. [Google Scholar]
  31. Horozoğlu, K. (2017). İş kazalarının iş sağlığı ve güvenliği açısından analizi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 265-281. [Google Scholar]
  32. Karakuş, Ö. (2006). Hava aracı kaza ve kırımlarında insan faktörünün araştırılması (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Ankara. [Google Scholar]
  33. Karamik, S., ve Şeker, U. (2016). İşletmelerde iş güvenliğinin verimlilik üzerine etkilerinin değerlendirilmesi. Gazi University Journal Of Science Part C: Design And Technology, 3(4), 575-584. [Google Scholar]
  34. Koç, E., & Kaya, K. (2015). Enerji kaynakları–yenilenebilir enerji durumu. Mühendis ve Makina, 56(668), 36-47. [Google Scholar]
  35. Kolaç, N. (2021). Vardiyalı çalışanlarda uykusuzluk ve kalp hastalıkları riskleri: sistematik derleme. Akademik Tıp Dergisi, 30(1), 13-21. [Google Scholar]
  36. Kurt Gök, D., Peköz, M. T., ve Aslan, K. (2017). Vardiyalı çalışma ve vardiyalı çalışma sonucu gelişen uyku bozuklukları: tanısı, bulguları ve tedavisi. Journal Of Turkish Sleep Medicine, 4(1), 30-34. [Google Scholar]
  37. Medicalpark, (2023). Yaş ve hastalıklara göre beslenme önerileri. https://www.medicalpark.com.tr/yas-ve-hastaliklara-gore-beslenme-onerileri/hg-2653. (Erişim Tarihi: 10.12.2023, 13.00). [Google Scholar]
  38. Oskay, N. (erş. 2023). Sağlıklı beslenme klavuzu. Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi. https://ankara.baskenthastaneleri.com/tr/tani-tedavi-birimlerimiz/beslenme-ve-diyetetik/saglikli-beslenme-klavuzu. (Erişim Tarihi: 11.12.2023, 12.00). [Google Scholar]
  39. Öney, B., ve Balcı, Ç. (2021). Sirkadiyen ritmin sağlıktaki rolü. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 4(2), 64-75. [Google Scholar]
  40. Öztop, S., ve Değirmencioğlu, M. (2019). Vardiyalı çalışma sisteminin çalışanların işten ayrılma niyetine etkisi üzerinde iş yaşam dengesinin aracılık rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(29), 623-642. [Google Scholar]
  41. Piper, B.A. (2014). Production function examination of the aggregate effects of nutrition. Journal Of Macroeconomics, 40, 293-307. [Google Scholar]
  42. Pulat-Demir, H., Elkin, N., Barut, A.Y., Bayram, H.M. ve Averi, S. (2017). Vardiyalı çalışan sağlık personelinin uyku süresi ve beslenme durumunun değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (2), 89-107. [Google Scholar]
  43. Samur, G. (2002). İşçi ve iş veriminin geliştirilmesinde beslenmenin önemi. İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 7(1), 1-8. [Google Scholar]
  44. Selvi, Y., Kandeğer, A., ve Sayın, A. (2016). Gündüz aşırı uykululuğu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 114-132. [Google Scholar]
  45. Siirt Üniversitesi, (erş. 2023). İş sağlığı ve güvenliği. 1-273. https://www.siirt.edu.tr/dosya/personel/is-sagligi-ve-guvenligi-siirt-2022104103242257.pdf. (Erişim Tarihi: 10.12.2023, 11.00). [Google Scholar]
  46. Soylu, A. C. (2022). Sürdürülebilir kalkınma ve gıda güvenliği ilişkisi. Paradigma: İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 11(2), 100-111. [Google Scholar]
  47. Sönmez Sözer, Ç. (2023). Mikro aşınma ve beslenme ilişkisi. Antropoloji(46), 53-61. [Google Scholar]
  48. Şahin, K. (Ed.). (2019). I. Gıda ve sağlıklı beslenme sempozyumu raporu: medyanın rolü, beslenme ilkeleri, kanatlı eti, yumurta, süt ve süt ürünleri. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları No: 30. ISBN: 978-605-2249-33-8. [Google Scholar]
  49. Şehit, K., Anul, N., Batar, N., Cin, P., ve Ekici, G. (2019). Vardiyalı çalışan mutfak personelinin yeme davranışı, beden kütle ındeksi ve bel-kalça oranlarının değerlendirilmesi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(2), 12-18. [Google Scholar]
  50. Tang Z., Zhang N., Liu A., Luan, D., Zhao, Y., Song, C., Ma, G. 2017. The effects of breakfast on short-term cognitive function among Chinese whitecollar workers: protocol for a three-phase crossover study. Bmc Public Health. 17 (92), 1-8. [Google Scholar]
  51. Tangut, E. (2007). İşçilerin sağlıklı beslenmeye yönelik tutum ve alışkanlıkları. (Yüksek lisans tezi) Ankara Üniversitesi: Ankara. [Google Scholar]
  52. Tanır, F., Şaşmaz, T., Beyhan, Y. ve Bilici, S. (2001). Doğankent beldesinde bir tekstil fabrikasında çalışanların beslenme durumu. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2(7), 22-25. [Google Scholar]
  53. Taşdemir, Z., & Güner, A. (2021). Yetişkinlerde beslenme alışkanlıkları ve obezitenin uyku problemiyle ilişkilendirilmesi. Akademik Et Ve Süt Kurumu Dergisi(2), 24-35. [Google Scholar]
  54. Tema Akademi, (2023). İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir? İş Sağlığı Uzmanlarının Görevleri Nelerdir. https://www.temaakademi.com.tr/blog/is-sagligi-ve-guvenligi-nedir-is-sagligi-uzmanlarinin-gorevleri-nelerdir/. (Erişim Tarihi: 08.12.2023, 14.00). [Google Scholar]
  55. Turan, N., Çulha, Y. ve Arıkan, E.N. (2022). Hemşirelerin eğitim düzeyi, gece vardiyasında çalışma ve yaşam bulguları takibi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 5(2), 180-190. [Google Scholar]
  56. Ünal, D. D. F. (2017). 0-12 Yaş arası çocuklarda dengeli beslenmenin önemi. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 9(6), 17-27. [Google Scholar]
  57. Üner M.H. ve Yılmaz İ. (2020).  İşçi beslenmesi, iş kazaları ve üretkenlik ilişkisinin incelenmesi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 169-179. [Google Scholar]
  58. Üner, M. H. (2020). İş sağlığı ve güvenliği sisteminin geliştirilmesi bağlamında: İşçi beslenmesinde diyetisyenin rolü ve önemi. İSG Akademik, 2(2), 137-143. [Google Scholar]
  59. Wolgemuth, J. C., Latham, M. C., Hall, A., Chesher, A., Crompton, D. W. (1982) Worker producti- vity and the nutritional status of kenyan road consturuction laborers. The Amercan Journal of Clinical Nutrition., 36 (1), 68-78. [Google Scholar]
  60. Yıldız, A. N., Gedikli, F. G., ve Küçükbıçer, B. (2012). vardiyalı çalışmalarda iş sağlığı ve güvenliği konuları. Ankara, Türkiye: Aydoğdu Ofset. [Google Scholar]